Er zijn weinig schrijvers die het wagen om zowel literatuur als genre-romans te schrijven. Ik ben er van overtuigd dat sommige genre-schrijvers echte literatoren naar de kroon kunnen steken, maar ik moet toegeven dat het literaire zelfmoord is. Niemand in de literaire wereld neemt je serieus na de publicatie van je 'inferieure werk. Tenzij je pulp van tevoren als literatuur laat presenteren, want dan ben je controversieel auteur. Chuck Palahniuk spint daar garen bij.
De Schot Iain Banks is hierop een uitzondering. Naast zijn gewone romans brengt hij onder het nutteloze pseudoniem Iain M. Banks zijn science-fiction uit. En het is nog space opera ook, het meest vermaledijde onderdeel van de SF, met schietende ruimteschepen en hordes aliens. Banks was de pionier van de New Space Opera, een golf van nieuwe auteurs die weg wilde van het Star Wars imago. In zijn Culture-serie beschrijft hij een interstellaire beschaving waar economische schaarste is opgelost en de inwoners nauw met AI's samenwerken. Sterk punt is de immense rijkdom van de achtergrond. Het lijkt wel of Banks meer tijd voor sommige details nodig had dan voor het eigenlijke verhaal.
Consider Phlebas is in het hart een cynische oorlogsroman, waarin een miniscuul deel van een immense ruimteoorlog wordt beschreven. Het conflict vind plaats tussen de Idirans en de anarcho-socialistische Culture. De sympathie van de lezer ligt natuurlijk aan de kant van de vrijheidslievende Culture, maar de hoofdrolspeler van de roman vecht aan de kant van de Idirans, die religieuze fanatici zijn. Dit geeft een leuke dynamiek aan het verhaal. De huurling Horza, die van uiterlijk kan veranderen, krijgt van een Idiran generaal de opdracht een mind (AI) van een Planeet der Doden te halen. Deze planeten, waar de oorspronkelijke beschaving zichzelf heeft uitgeroeid, worden door een hogere levensvorm als monumenten voor idiotie bewaard en vrijwel niemand wordt daar toegelaten.
Horza heeft een kans om er via contacten binnen komen, maar het ruimteschip waar hij op zit wordt door de Culture aangevallen. De ontsnapte Horza wordt door een groep huurlingen opgepikt. Deze worden geleid door Kraiklyn, het soort leider dat zich altijd op het best-case scenario voorbereid, om vervolgens te gaan kloten als er iets mis gaat. Horza moet op de één of andere manier de macht aan boord grijpen en zijn opdracht voor de Idirans vervullen. Maar doodgaan is veel gemakkelijker...
Consider Phlebas is een melancholisch werk, ondanks dat het een avonturenroman lijkt uit de beschrijving. De vele mislukkingen die nauwelijks overwonnen worden en de nagelbijtende momenten dat iedereen maar wat aan rotzooit in de strijd om te overleven maken het eerder grimmig dan opwindend. Misschien is het jammer dat de beschreven actie tegen het geheel van de interstellaire oorlog niets voorstelde, maar wees eerlijk, één enkele eenheid tijdens de tweede wereldoorlog was ook niet van cruciaal belang.
Aangezien Consider Phlebas meestal niet als zijn beste wordt beschouwd, maar ik het boek geweldig vond, denk ik dat ik maar snel de rest van zijn werk ga opzoeken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten