Vervrouwelijking van het boekenaanbod

Ik weet dat tegenwoordig de kranten vol staan over ontlezing en het verdwijnen van de boekwinkel. Nou ben ik normaal cynisch over dit soort paniek, mensen blijven lezen en in mijn optiek tellen ebooks ook mee. Maar toch loop ik tegen een aanwijzing aan die voor mij doet vrezen dat er toch wel iets aan de hand is.

Het boekenaanbod vervrouwelijkt. Het  valt nog te ontkennen in de echte boekwinkel, maar een kantoorboekhandel toont dit meedogenloos aan. Ik beschouw mezelf niet als een gegenderde lezer. Ik lees wat ik goed vind, en naar mijn mening is een goed boek er één dat geen doelgroep heeft. Dat neemt niet weg dat er altijd boeken zijn met een grotere aantrekkingskracht voor een bepaalde sekse. Voor vrouwen de ontroerende roman, chicklit en de detective (meer mysterie dan gemoord). Voor mannen de thriller (meer gemoord, dader bekend) en avonturenroman.

En kijk maar wat er ligt als je bij de kantoorboekhandel om de hoek gaat kijken: de overgrote meerderheid van de boeken zal door een vrouw gelezen worden, maar het aantal boeken dat zelden door een vrouw opgepakt wordt is al bijna verdwenen.

In de speculatieve genres blijkt hetzelfde effect aanwezig. Science-Fiction heeft altijd meer jongens aangesproken dan meisjes en dit genre is zoals iedereen weet voor Nederlandse uitgevers dood. Fantasy wat een gemengd publiek aantrekt gaat uitstekend. Horror blijft beperkt tot supernatural romance, wat absoluut voor een vrouwelijk genre is.

Die pulperige blaadjes die je vroeger naast de boeketreeks aantrof als mannelijk equivalent van die troep. Heeft zijn verdiende aftocht gemaakt...

... en heeft geleid tot een verdubbeling van de troep voor vrouwen.

Ik wil niet zeggen dat de apocalyptische verwachtingen van de ontlezing zo erg gaan worden als doemdenkers beweren. Maar mij is duidelijk dat mannen massaal zijn afgehaakt.

De schaduw van de wind door Carlos Ruiz Záfon

Ik heb jarenlang weinig literatuur gelezen. Na een beetje uitgekeken te zijn op de navelstaarderige literaire scene in Nederland, kan dit mij niet kwalijk genomen worden. Elk Nederlands boek kan je in essentie gemakkelijk zelf meegemaakt hebben, op het gemak waarmee vrouwen zich vol begeerte op de hoofdpersonen storten na. Weinig enerverende kost dus, hoewel ik niet wil uitsluiten dat er uitzonderingen op deze regel zijn.

Maar alleen maar SF, fantasy en horror is ook weer eenzijdig en daarbovenop wil ook ik serieus genomen worden als lezer. Iedereen om de oren slaan met de mededeling dat er best intelligente romans in deze genres te vinden zijn, is aanzienlijk minder geloofwaardig als je al vele jaren nauwelijks wat anders gelezen hebt. Nu kan ik met veel meer gezag zeggen dat mijn smaak goed is.

Dit betekend echter wel dat ik de geschikte boeken erbij moet vinden. Ik zit echt niet te wachten op weer een boek over een man van middelbare leeftijd die na zijn scheiding een oogje heeft op zijn buurmeisje. Hoe het komt dat Nederlandse auteurs niet als vieze mannetjes weggezet worden snap ik niet. Misschien komt het doordat literaire prijzen voornamelijk naar mensen gaan die ellenlange introspectieve boeken schrijven over mannen van middelbare leeftijd. De jury wil misschien ook wel geilen op het buurmeisje.

Buitenlandse auteurs leveren gelukkig veel interessantere verhalen op. Komt misschien doordat je in andere landen  geacht wordt een boek te schrijven dat andere mensen willen lezen.

In het geval van De schaduw van de wind, door de Spaanse auteur Carlos Riuz Záfon, levert dat een boek op dat me letterlijk mee zoog in zijn wereld. Het is een tijd geleden dat ik een boek gelezen heb waarbij ik de distantie verloor die ik meestal toch wel heb bij het lezen. Die distantie is meestal niet erg, het helpt me om over de tekst na te denken. Maar het is een apart soort verhalen die mij een adrenaline-rush bezorgen, een ervaring die ik extra apprecieer.

Het gaat over de jeugd van Daniel Sempere, de zoon van een boekhandelaar uit Barcelona, en zijn obsessie met een onbekende schrijver. Als tienjarige jongen wordt hij door zijn vader meegenomen naar een enorme geheime bibliotheek. Daar worden alle boeken bewaard die ooit verloren zijn gegaan. Op het verzoek van zijn vader kiest hij één boek uit. Dat wordt De schaduw van de wind van Julian Carax. Nadat hij het uit heeft weet hij dat hij meer wil lezen van deze schrijver. Maar al spoedig blijken andere werken onvindbaar en schijnt er iemand op jacht te zijn om de laatste exemplaren van Caraxs boeken te verbranden.

Daniel laat zich hierdoor echter niet weerhouden om in de jaren dat hij opgroeit te zoeken naar het verhaal achter Carax. Maar naarmate hij meer weer, des te gevaarlijker lijkt zijn speurtocht te worden. Daniel wordt echter gedreven door zijn obsessie om te weten, ook lijkt het hem zijn leven te gaan kosten...

De schaduw van de wind is dus een roman met een thrillerachtig plot, maar het is zeker meer dan dat. Ik heb een groot deel van de zijlijnen nog weg gelaten. Het boek heeft af en toe iets van een raamvertelling, doordat er regelmatig vanuit het standpunt van een ander een verhaal wordt verteld zonder dat Daniel alles kan weten en dat toch via Daniel verteld wordt.

Grappig ook omdat Daniel ondanks zijn beschouwingen op zichzelf soms niet alles over zichzelf ziet, wat de lezer wel kan zien. Ook werkt het dat de hij koppig doorgaat in zijn speurtocht, niet uit moed, maar uit stompzinnige obsessie. De andere personages blijven echter hun eigen ondoorgrondelijkheid houden, maar dit lijkt erop dat Daniel ze niet helemaal begrijpt. Barcelona is een personage op zichzelf, al is het jammer dat ik de stad en de genoemde plaatsen niet kende. Er ging daardoor een dimensie verloren.

Het mysterie blijkt, mede dankzij de soms lugubere zijsprongen, zeer de moeite van het wachten waard. Ook is er, als de aanloop naar de climax genomen wordt, een geweldige opmerking die je zeker wakker zal schudden als je nog niet geboeid was.

De schaduw van de wind is één van die ouderwets spannende boeken, die voor echt iedereen zijn.

Afscheid van 16 jaar

Gisteren tot het einde naar Kink FM geluisterd. Ik heb daarbij zelfs een klein beetje gehuild. Ik ben geen regelmatige huiler, maar het verdwijnen van het enige radio-station dat zich richt op de liefhebber van de betere pop-muziek is een droeve gebeurtenis.

Gelukkig is er door internet gelukkig nog een mogelijkheid om nieuwe muziek te ontdekken. Een mogelijkheid die er 16 jaar geleden bij de oprichting van Kink niet was. Maar dit is slechts een pleister op de wond.

Ik kom er wel weer overheen; ik moet toegeven dat ik ook wel een paar jaar nauwelijks naar Kink geluisterd heb, dus ik weet dat ik zonder kan. En er wordt al gewerkt aan een spirituele houtje-touwtje opvolger: pinguinradio.

Hierbij wens ik de medewerkers en de echt trouwe luisteraars van Kink heel veel sterkte met het verwerken van hun verlies.