Verbeelding en ras.

Iedereen kent de kindertekening die elk kind maakt met identieke poppen (eivormige grote romp, klein bolletje erop en uitstekende vorken) die volgens hen duidelijk pappa, mamma en henzelf, of welke andere persoon dan ook uitbeelden. Ja, ze lijken exact op elkaar en wij kunnen het niet bevatten, maar dat kind ziet er toch de persoon in wiens naam ze erop heeft geplakt. Al heel gauw weet je dat mensen nou eenmaal verschillen en proberen de meer getalenteerde tekenaars onderscheidt tussen de getekende figuren te maken.

In onze fantasie doen we dit ook. We geven de figuren uit romans een uiterlijk. Kleur haar, ogen, schedelbouw, een figuur en natuurlijk een huidskleur. En nu gebeurt er iets interessants. Als het niet duidelijk is dat het niet om een blanke gaat, door afkomst, beschrijving of naam, geef ik mijn eigen huidskleur aan de figuren. Ook fantasy en SF-werelden bevolk ik meestal met blanken. Ik kan dit geen racisme noemen, blank is gewoon mijn default huidskleur, waarschijnlijk omdat ik blank ben en ondanks Wilderiaanse angstbeelden, de overgrote meerderheid van de mensen die ik tegenkom. Ik vind dit dus meer een interessant fenomeen dan verontrustend. Ik besef trouwens ook wel dat iemand met een Afrikaanse naam in 4589 mogelijk ook wel blank kan zijn doordat mensen zich nou eenmaal meer mengen. Grappige gedachte.

En toen las ik dit artikel op internet. Iedereen zal wel een poster van de Hunger Games gezien hebben. Nou schijnen heel wat fans op onaangename wijze kennis gemaakt te hebben met het hier boven  beschreven principe. Een paar figuren zijn zwart in de film. Sterker nog, een van de karakters was al zwart in de boeken en werd toch als blank voorgesteld! En nu komt wat ik zo gek vind. In plaats van te denken dat het allemaal wel logisch is, dat in het Amerika van de toekomst er zwarte mensen zijn (hihi, wat naïef van mijn fantasie), worden ze kwaad op de makers van de film. Dit soort onzin is naar mijn mening wel racisme en slecht lezen bovendien.

Uit protest ga ik bij mijn volgende roman in een fantasie-wereld proberen om alle onomschreven karakters in mijn hoofd zwart te maken.

De plank legen.

Ik ben verhuisd, had een tijdje geen internet en kwam erachter dat een recensie van Het Kapitaal van Karl Marx schrijven een ietwat intimiderende opdracht is. Dus ik maak de plank met te recenseren boeken in één keer leeg.

Het Kapitaal door Karl Marx. Dik, onleesbaar, verouderd maar in zijn tijd geplaatst zeer briljant. Stemt ook nu nog steeds tot nadenken en bevat ook, hoewel een deel van de strekking inmiddels onjuist is, sterke argumenten tegen de neo-liberale sterke vorm van het kapitalisme. Vooral de morele factor, (wat is het recht van de kapitalist om winst te maken over de rug van anderen?) is iets dat tot nadenken stemt. Overigens is lezing van het boek een ware poolexpeditie. Ellenlange noten, obscure discussies met 19de-eeuwse economen die de tand des tijds minder hebben doorstaan en het probleem dat Marx gewoon niet boeiend kan vertellen. Alleen lezen als je echt geïnteresseerd bent.

Vigilant van James Alan Gardner. Je hebt boeken die geweldig leesvoer zijn als je er niet teveel van verwacht. Vigilant is gewoon een degelijke, vermakelijke sf-roman met een prettige dysfunctionerende hoofdpersoon. Omdat al zijn romans zich afspelen in dezelfde setting wandelt ook zijn vaste bijfiguur Festina Ramos weer eens binnen. Op een planeet die de mensen delen met een ander ras breekt onder de aliens een ziekte uit. Nadat dit ras vrijwel gedecimeerd is, wordt uiteindelijk een kuur gevonden. Dertig jaar later is er een nieuwe versie, die zich op mensen richt. Voor iedereen die snapt dat wij meer verwant zijn met een amoebe dan met een buitenaards wezen een goede reden om achterdochtig te worden. Oke, geen geweldige literatuur, maar ik was meer voldaan toen ik het uit had dan na...

Het Geheim van Anna Enquist. Het boek is een karakterstudie van de obsessieve pianiste Wanda, die door reuma geen piano meer kan spelen. Onderwijl wandelt er ook nog haar ex-man doorheen, die haar nog één keer wil opzoeken, maar hij komt niet helemaal uit de verf. Mocht je graag verhalen lezen die louter op een fascinerend karakter drijven, is Het Geheim best een aardig boek. Maar het lijdt aan twee euvels: ten eerste is het geheim er eentje dat je zover van tevoren ziet aankomen dat ik eigenlijk verwachtte dat er iets anders aan de hand was. Wanda had het dan immers al lang door moeten hebben. Tweede punt is het einde dat gewoon abdrupt te noemen is. Misschien wil dit op literaire wijze wat zeggen over de afgebroken levens in de roman, maar ik zat eigenlijk wat beteuterd naar de laatste alinea te kijken of ik niet iets over het hoofd had gezien.

Sean Russell is zo'n schrijver die epic fantasy schrijft zonder epic te zijn. De  Moontide and Magicrise-duology (World without end, Sea without a shore) is een duidelijk voorbeeld van zijn stijl. Vooral intriges, beschrijvingen en mijmerende karakters werken het verhaal vooruit. De schaarse scènes met gevechten zijn goed maar zijn te kleinschalig om episch te zijn. Het verhaal is duidelijk geïnspireerd door Darwins reis met de Beagle, maar dan met meer politieke lading. De koning van Farrland (weer eens een niet-Engeland) is onsterfelijk door een plantenextract van een ver tropisch eiland (niet-Polynesië). Dit raakt uitgewerkt en de planten sterven af. Aan de geleerde de taak om een nieuwe stek te vinden. Leuk verhaal, maar 1200 pagina's zijn er absoluut teveel.