House of Suns door Alastair Reynolds

Alastair Reynolds is één van die schrijvers die enorme verre toekomstlandschappen op galactische schaal in één boek kan verwerken. Hij is het meest bekend om zijn sombere, bijna gothic (in de achttiende-eeuwse variant) romans die draaien rond de Inhibitors, robots gebouwd om beschavingen te vernietigen. Maar hij bedenkt regelmatig een heel ander heelal, die mij altijd doet afvragen wat hij ons mogelijk nog te bieden heeft. En hij weet vooral de enorme eenzaamheid die reizen tussen de sterren met zich meebrengt over te brengen.

Want dat is het belangrijkste element wat mij trekt in Reynolds romans. Het heelal is groot en reizen erdoorheen gaat met de niet onaanzienlijke snelheid van het licht (zeven keer de aarde rond in een seconde) nog steeds met een slakkengang. En je zult het de hele tocht moeten doen met de bemanning. En daarna ook, want iedereen thuis is inmiddels dood of 6000 jaar oud.

In House of Suns is er door een kleine groep rijke mensen een oplossing voor dit probleem bedacht. Ze lieten zich klonen en zonden de duizenden verbeterde kopieën met back-up lichamen in het heelal. Dit werden de Lines, groepen onsterfelijke klonen van dezelfde personen die door het heelal reisden om menselijke beschavingen, die overal opduiken en weer uitdoven te helpen.

De hoofdpersonen, Campion en Purslane zijn leden van de Gentian Line en tegen de regels van hun line in minnaars. Zo reizen ze tienduizenden jaren samen door de melkweg. Als ze te laat aankomen op de afgesproken bijeenkomst van hun line, blijkt de meerderheid daarvan op brute wijze vermoord. Samen met de weinige overlevenden vluchten ze naar een afgelegen planeet.

De overlevende Gentians proberen alle aanwijzingen te verzamelen over hun mogelijke moordenaars, maar al gauw blijkt hun verdeeldheid door de lust op wraak alleen maar te groeien.

Waar Reynolds in Pushing Ice de fout maakte om een verhaal te laten leunen op zijn zwakste schakel, zijn karakters, laat hij nu het plot en de ideeën weer het verhaal dragen. Hierdoor wordt House of Suns weer een verre toekomst-thriller, zijn specialiteit.

En wat voor een ideeën. Een mensheid die zich in miljoenen jaren door het heelal verspreid en daarbij altijd uiteindelijk mislukt als beschaving, om vervolgens weer als een Phoenix uit de as te verrijzen, in nieuwe mensensoorten. Daartussen post-mensen die als goden leven. Maar de leukste vond ik een nieuw idee dat causaliteit probeert te verzoenen met reizen die sneller dan het licht gaan. Je weet dat moeder natuur de tijd vertraagd voor snelle voorwerpen om te voorkomen dat licht niet constant is? Reynolds heeft nog zo'n truukje bedacht...

Verbeelding en ras.

Iedereen kent de kindertekening die elk kind maakt met identieke poppen (eivormige grote romp, klein bolletje erop en uitstekende vorken) die volgens hen duidelijk pappa, mamma en henzelf, of welke andere persoon dan ook uitbeelden. Ja, ze lijken exact op elkaar en wij kunnen het niet bevatten, maar dat kind ziet er toch de persoon in wiens naam ze erop heeft geplakt. Al heel gauw weet je dat mensen nou eenmaal verschillen en proberen de meer getalenteerde tekenaars onderscheidt tussen de getekende figuren te maken.

In onze fantasie doen we dit ook. We geven de figuren uit romans een uiterlijk. Kleur haar, ogen, schedelbouw, een figuur en natuurlijk een huidskleur. En nu gebeurt er iets interessants. Als het niet duidelijk is dat het niet om een blanke gaat, door afkomst, beschrijving of naam, geef ik mijn eigen huidskleur aan de figuren. Ook fantasy en SF-werelden bevolk ik meestal met blanken. Ik kan dit geen racisme noemen, blank is gewoon mijn default huidskleur, waarschijnlijk omdat ik blank ben en ondanks Wilderiaanse angstbeelden, de overgrote meerderheid van de mensen die ik tegenkom. Ik vind dit dus meer een interessant fenomeen dan verontrustend. Ik besef trouwens ook wel dat iemand met een Afrikaanse naam in 4589 mogelijk ook wel blank kan zijn doordat mensen zich nou eenmaal meer mengen. Grappige gedachte.

En toen las ik dit artikel op internet. Iedereen zal wel een poster van de Hunger Games gezien hebben. Nou schijnen heel wat fans op onaangename wijze kennis gemaakt te hebben met het hier boven  beschreven principe. Een paar figuren zijn zwart in de film. Sterker nog, een van de karakters was al zwart in de boeken en werd toch als blank voorgesteld! En nu komt wat ik zo gek vind. In plaats van te denken dat het allemaal wel logisch is, dat in het Amerika van de toekomst er zwarte mensen zijn (hihi, wat naïef van mijn fantasie), worden ze kwaad op de makers van de film. Dit soort onzin is naar mijn mening wel racisme en slecht lezen bovendien.

Uit protest ga ik bij mijn volgende roman in een fantasie-wereld proberen om alle onomschreven karakters in mijn hoofd zwart te maken.

De plank legen.

Ik ben verhuisd, had een tijdje geen internet en kwam erachter dat een recensie van Het Kapitaal van Karl Marx schrijven een ietwat intimiderende opdracht is. Dus ik maak de plank met te recenseren boeken in één keer leeg.

Het Kapitaal door Karl Marx. Dik, onleesbaar, verouderd maar in zijn tijd geplaatst zeer briljant. Stemt ook nu nog steeds tot nadenken en bevat ook, hoewel een deel van de strekking inmiddels onjuist is, sterke argumenten tegen de neo-liberale sterke vorm van het kapitalisme. Vooral de morele factor, (wat is het recht van de kapitalist om winst te maken over de rug van anderen?) is iets dat tot nadenken stemt. Overigens is lezing van het boek een ware poolexpeditie. Ellenlange noten, obscure discussies met 19de-eeuwse economen die de tand des tijds minder hebben doorstaan en het probleem dat Marx gewoon niet boeiend kan vertellen. Alleen lezen als je echt geïnteresseerd bent.

Vigilant van James Alan Gardner. Je hebt boeken die geweldig leesvoer zijn als je er niet teveel van verwacht. Vigilant is gewoon een degelijke, vermakelijke sf-roman met een prettige dysfunctionerende hoofdpersoon. Omdat al zijn romans zich afspelen in dezelfde setting wandelt ook zijn vaste bijfiguur Festina Ramos weer eens binnen. Op een planeet die de mensen delen met een ander ras breekt onder de aliens een ziekte uit. Nadat dit ras vrijwel gedecimeerd is, wordt uiteindelijk een kuur gevonden. Dertig jaar later is er een nieuwe versie, die zich op mensen richt. Voor iedereen die snapt dat wij meer verwant zijn met een amoebe dan met een buitenaards wezen een goede reden om achterdochtig te worden. Oke, geen geweldige literatuur, maar ik was meer voldaan toen ik het uit had dan na...

Het Geheim van Anna Enquist. Het boek is een karakterstudie van de obsessieve pianiste Wanda, die door reuma geen piano meer kan spelen. Onderwijl wandelt er ook nog haar ex-man doorheen, die haar nog één keer wil opzoeken, maar hij komt niet helemaal uit de verf. Mocht je graag verhalen lezen die louter op een fascinerend karakter drijven, is Het Geheim best een aardig boek. Maar het lijdt aan twee euvels: ten eerste is het geheim er eentje dat je zover van tevoren ziet aankomen dat ik eigenlijk verwachtte dat er iets anders aan de hand was. Wanda had het dan immers al lang door moeten hebben. Tweede punt is het einde dat gewoon abdrupt te noemen is. Misschien wil dit op literaire wijze wat zeggen over de afgebroken levens in de roman, maar ik zat eigenlijk wat beteuterd naar de laatste alinea te kijken of ik niet iets over het hoofd had gezien.

Sean Russell is zo'n schrijver die epic fantasy schrijft zonder epic te zijn. De  Moontide and Magicrise-duology (World without end, Sea without a shore) is een duidelijk voorbeeld van zijn stijl. Vooral intriges, beschrijvingen en mijmerende karakters werken het verhaal vooruit. De schaarse scènes met gevechten zijn goed maar zijn te kleinschalig om episch te zijn. Het verhaal is duidelijk geïnspireerd door Darwins reis met de Beagle, maar dan met meer politieke lading. De koning van Farrland (weer eens een niet-Engeland) is onsterfelijk door een plantenextract van een ver tropisch eiland (niet-Polynesië). Dit raakt uitgewerkt en de planten sterven af. Aan de geleerde de taak om een nieuwe stek te vinden. Leuk verhaal, maar 1200 pagina's zijn er absoluut teveel. 

Matige film review: Jennifer's body

Ik kijk weinig films. Naast lezen van krant, internet en boeken , is een film van anderhalf uur een grote hap uit mijn tijd. TV-series zijn een meer behapbaar vertier. Maar natuurlijk zijn er altijd films die mijn interesse wekken. Meestal vanwege hun grote schare fans, soms ook om meer irrationele redenen.

Jennifer's body heeft wel de meest vergezochte reden. Ik kan in de titel niet anders zien dan een verwijzing naar het gelijknamige nummer van Hole. Nou weet ik dat Hole voor de meesten niet meer is dan de band van de weduwe van. Ik geef direct toe dat Courtney Love als persoon weinig sympathiek is en tegenwoordig voornamelijk aantoont dat zelfdestructief gedrag alleen glorierijk is als je er op je 27ste aan overlijdt. En dat Hole niet net zo goed is als Nirvana, alsof we niet dagelijks intens genieten van geweldige bands die niet zo goed zijn als Nirvana. Maar Hole was tijdens hun gloriealbum Live through this gewoon een goede band. Denk gewoon even het bestaan van mevrouw Love weg en voilá: goed album. Als je tenminste van zeer deprimerende rock houdt.

Na deze zwakke reden gegeven te hebben voor het kijken Jennifer's Body, kon het nog steeds een redelijke film zijn. En ik moet zeggen, hij is niet slecht. Helaas betekend dit alleen de absentie van onaangenaamheid...

Jennifer, de knapste meid van de school (en  Megan Fox is tot saaiheid verworden perfectie) en de "lelijke" nerdy girl Needy (Amanda Seyfried die met een lompe bril en saaie kleren doet alsof ze lelijk is) zijn al sinds de zandbak vriendinnen. Waarbij Needy de onderliggende partij is. Totdat Jennifer door leden van een lokale band ontvoerd wordt en geofferd aan Satan in een poging om de band door te laten breken. Gezien de "muziek" die zij produceren is eigen kracht wat veel gevraagd. Helaas blijkt Jennifer geen maagd meer (big suprise) en raakt bezeten door een demoon. En nu eet ze jongens. Dit brengt een zekere spanning in de vriendschap met Needy.

Mocht dit klinken als de moeite waard, vergeet het maar. Jennifer's body probeert door te gaan voor een donkere comedy maar het duurde even tot dit feit tot mij doordrong. Voor horror vond ik het al heel gauw te lichtvoetig, maar ik kon niets echt grappigs eraan ontdekken. Het had de toon van een ironische satire, maar dan één zonder onderwerp om af te zeiken. Het bleef daardoor in het luchtledige hangen en ik kon er niet om lachen. Satire zonder content is als een boeketreeks-roman zonder romance. Er had misschien wat gedaan kunnen worden met de dynamiek tussen de twee hoofdrolspelers, maar deze waren ook te platte karikaturen om te werken. Sympathiek waren ze geen van beide.

Dus dan blijft over een hele tamme horror-film zonder diepgang, samenhang en met een paar grappen die niet echt werken. Maar nergens werd het erg genoeg om de irritatie te wekken. Pas nu ik probeer te omschrijven wat de film nou eigenlijk wil, merk ik pas hoe slecht hij is. Volgens mij wisten ook de makers niet wat ze nou aan het maken waren.

En de verwijzing naar Hole komt pas aan het eind van de film, maar ook dan speelt niet het titelgevende nummer Jennifer's body, maar Violet. Is ook een mooi nummer.

Mijn advies: sla Jennifer's body gerust over en geef Live through this een paar intensieve luisterbeurten. Had ik al jaren niet meer gedaan en bevalt mij prima.

Lezerscrawl

Lezen kost tijd, internet kost tijd, bloggen kost tijd, werken kost tijd, slapen kost tijd, tv kost tijd (en hersenen), krant kost tijd.

De reden dat ik al tijden geen recensie heb geplaatst is niet zozeer tijdgebrek, maar dat ik gewoon maar één boek uitgelezen heb, waarvan het vervolg spoedig ook gelezen wordt. De recensie volgt dan wel.

En natuurlijk heb ik Marx Kapitaal ook nog geleend van mijn huisgenoot. Dus vanavond gaat de PC vroeg uit en ga ik gewoon de hele avond lezen.

De man van de importbruid

Toen ik naar de ingang van de supermarkt liep, moest ik om twee mensen heenlopen. Het leek net alsof de ene, die met de rug naar mij toestond, bezig was om bij de andere iets aan de kleren te verstellen. Ik hoorde een vreemde rochelende kreet en de twee liepen uit elkaar, de rochelaar naar de krantenstand, de andere naar de winkelwagens.

Pas op dat moment, werd mij duidelijk hoe de rolverdeling tussen de twee was. De man en zijn importbruid.

Ik heb het wel vaker herkend: de timide aziatische importbruid met haar man, die overduidelijk 20 jaar ouder of meer is en zelfs naar de maatstaven van de minst veeleisende Nederlandse vrouwen weinig aantrekkelijk. Maar dit was een bijzonder exemplaar, vanwege zijn kleding. En dit wordt één van de weinige keren dat ik kleding becommentarieer. Maar echte kledingkenners kunnen deze omschrijving niet zonder dodelijke allergieën overleven.

Zijn schoenen zijn mij helaas ontschoten, maar laten we maar naar boven gaan. Die ouderwetse geweven wollen opa-broek, vele maten te groot (en nu bedenk ik mij dat dit de reden was dat ik mij de schoenen niet meer kan herinneren) en een wit overhemd. Hij droeg een dik lint om de nek, waaraan iets vierkants hing, dat waarschijnlijk de afstandsbediening voor zijn vrouw was, dat met het karretje achter hem aanliep. Okee, het leek meer op een groot auto-logo.

Maar één kledingstuk zal ik nooit meer vergeten. Een kikkergroen vest dat openhing. Waarom denken mensen dat iets met knopen open kan hangen? Mijn gedachte was niet: "Hoe kom je op het idee om dat aan te trekken?" maar "Waar koop je een dergelijk geval?" Zelfs de meest verstopte vintage-winkel legt dat meteen in de zak van Max, die het naar de derde wereld stuurt, waar het wordt weggegooid door de ongelukkige die het van een ontwikkelingswerker in de hand gedrukt krijgt.

Als je George Clooney en Brad Pitt naast mij neerzet in die kleren, is er een vette kans dat veel vrouwen toch voor mij gaan kiezen. Scheelt dat ik aan de goede kant van gemiddeld zit met mijn kop.

Ik heb mij vaak afgevraagd hoe diep je wel niet moet zinken om een importbruid te nemen.

Conclusie: in kledingsmaak heel diep.

Vervrouwelijking van het boekenaanbod

Ik weet dat tegenwoordig de kranten vol staan over ontlezing en het verdwijnen van de boekwinkel. Nou ben ik normaal cynisch over dit soort paniek, mensen blijven lezen en in mijn optiek tellen ebooks ook mee. Maar toch loop ik tegen een aanwijzing aan die voor mij doet vrezen dat er toch wel iets aan de hand is.

Het boekenaanbod vervrouwelijkt. Het  valt nog te ontkennen in de echte boekwinkel, maar een kantoorboekhandel toont dit meedogenloos aan. Ik beschouw mezelf niet als een gegenderde lezer. Ik lees wat ik goed vind, en naar mijn mening is een goed boek er één dat geen doelgroep heeft. Dat neemt niet weg dat er altijd boeken zijn met een grotere aantrekkingskracht voor een bepaalde sekse. Voor vrouwen de ontroerende roman, chicklit en de detective (meer mysterie dan gemoord). Voor mannen de thriller (meer gemoord, dader bekend) en avonturenroman.

En kijk maar wat er ligt als je bij de kantoorboekhandel om de hoek gaat kijken: de overgrote meerderheid van de boeken zal door een vrouw gelezen worden, maar het aantal boeken dat zelden door een vrouw opgepakt wordt is al bijna verdwenen.

In de speculatieve genres blijkt hetzelfde effect aanwezig. Science-Fiction heeft altijd meer jongens aangesproken dan meisjes en dit genre is zoals iedereen weet voor Nederlandse uitgevers dood. Fantasy wat een gemengd publiek aantrekt gaat uitstekend. Horror blijft beperkt tot supernatural romance, wat absoluut voor een vrouwelijk genre is.

Die pulperige blaadjes die je vroeger naast de boeketreeks aantrof als mannelijk equivalent van die troep. Heeft zijn verdiende aftocht gemaakt...

... en heeft geleid tot een verdubbeling van de troep voor vrouwen.

Ik wil niet zeggen dat de apocalyptische verwachtingen van de ontlezing zo erg gaan worden als doemdenkers beweren. Maar mij is duidelijk dat mannen massaal zijn afgehaakt.